Fikri mülkiyet hukuku açısından marka, bir işletmenin mal veya hizmetlerini bir başka işletmenin mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla, kişi adları dahil, sözcükler, şekiller, harfler, sayılar gibi baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretleri içerir.
Marka; tüketicilerin belirli bir sembol, ürün, hizmet, organizasyon veya yer hakkında düşündükleri/ gördükleri zaman, hatırladıkları/ yaşadıkları duygular, imajlar ye özelliklerden oluşan tutarlı bir grubu ifade eder.
Üretilen mal ve hizmetlerin ticari başarı kazanması artık sadece kaliteye bağlı değildir. Ürün ve hizmetlerde kullanılan markanın değerine de bağlıdır.
Markanın İşlevleri
Malın Menşeini Gösterme
Ayırt Etme
Malın Kalitesini Garanti Etme
Reklam - Tanıtım
Alıcıyı Çekme - İtibar
Alışkanlık ve Kolaylık
Marka Tescilinin Faydaları
• Tescil edilmemiş bir marka hukuken sizin değildir.
• Müşteriler için marka o ürünü seçme sebebidir.
• ISO 9001, TSE, TSEK, İmalat Belgesi, Üretim İzni, Web Sitesi, ihracat işlemleri gibi işlemlerin müracaatında, birçok özel veya resmi kurum ve kuruluşların ihalelerine katılırken Marka tescil belgesi zorunlu tutulmaktadır.
• Tescilli bir marka hukuken başkasına devredilebilir, miras yolu ile intikal edilebilir, haczedilebilir, lisans konusu olabilir, rehin ve teminat olarak gösterilebilir.
• Sektörünüzde yıllardır emek vererek, yapmış olduğunuz isminizin (markanızın) başkaları tarafından taklit edilmesini, önlemek ancak tescille mümkündür. Marka tescili ile markanızın taklit edilmesini engelleyebilirsiniz.
• Tescil tecavüz durumunda; taklit malı üretenlere karşı hukuki ve cezai yollara başvurma imkânı sağlar.
• Marka için yapılan en etkili ve en ucuz yatırım, tescildir.
Marka Başvuru ve Tescil İşlemleri Süreci
Marka tescil başvurusu yapıldığı andan itibaren tescil süresi ortalama olarak 8 - 10 aydır. Bu süre genel olarak başvuru ve Türk Patent Enstitüsü incelemesi, yayın ve tescil aşamalarından oluşur.
• Müracaat (1 Gün)
• TPE Şekilsel İnceleme (1-2 Ay)
• TPE Hukuksal İnceleme (3-4 Ay)
• İlan Dönemi (3 Ay)
• Belge Aşaması (2 Ay)
Marka Koruma Süresi
Tescil edilen markalar 10 yıl süreyle korunur. Markalar 10 yılda bir yenilenerek koruması süresiz olarak uzatılabilir.
Uluslararası Marka Tescil
Markalar sadece tescil edildikleri ülkede yani ulusal çapta korunurlar. Yani Türkiye’de tescil edilmiş bir marka sadece Türkiye içerisinde koruma altındadır. Özellikle uluslararası ticari faaliyette bulunan firmaların markalarını Türkiye de tescil yaptırdıktan sonra ihracat yaptıkları ülkelerde de mutlaka tescil yaptırmaları gerekmektedir. Aksi takdirde kendi markalarının ya da benzerinin ihracat yaptıkları ülkede tescilli olması durumunda mallarına el konulması yada para cezaları gibi hukuki neticelerle karşılaşabilmektedirler.
Tek başvuruyla, tüm dünyada geçerli bir tescil sistemi yoktur. Çeşitli uluslararası tescil sistemleri arasında, maliyet ve özellik olarak en avantajlısı Madrid Protokolü yoluyla yapılan başvurulardır. 1996 yılında imzalamış olduğumuz Madrid Protokolü, 1 Ocak 1999 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu protokolle yurtdışına ihracat yapan firmalara, ihracat yapmış olduğu ülkelerde markalarını tescil kolaylığı sağlanmaktadır. Buna göre uluslararası tescil yaptırmak isteyenler kendi ülkesinde marka tescili yaptırdıktan sonra veya sadece marka tescil başvurusunda bulunduktan sonra bu başvuruya dayalı olarak uluslararası tescil başvurusunda bulunabilirler. Protokole göre uluslararası tescil iptal edilse bile, bu tesciller ülkeler bazında ilk başvuru tarihi esas alınarak ulusal tescile çevrilebilecektir.
Bir diğer uluslararası tescil sistemi tek bir işlemle bütün Avrupa Birliği ülkelerinde geçerlilik kazanmasını sağlayan Avrupa Birliği Topluluk Markası Sistemidir. Türkiye, Paris Sözleşmesi ve Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması üyesi olduğu için, Türk vatandaşları da bu olanaktan yararlanabilmektedir. Topluluk tescilinin dezavantajı marka başvurusunun bir ülkede kabul görmemesi ya da bir itirazın bir ülkede red olması durumunda diğer ülkelerde de red olmasıdır.
İtiraz ve görüş bildirime
Resmi Marka Bülteninde Yayınlanan Marka Başvurularına İtiraz: Türk Patent ve Marka Kurumu’nun her ay resmi marka bülteninde yayınlanan marka başvurularına, marka sahipleri daha önce tescilli markalarına benzediği, eskiye dayalı kullanımları ve buna benzer marka üzerindeki hakları gerekçesiyle itiraz etme hakkına sahiptirler.
Türk Patent ve Marka Kurumu’nun Verdiği Ret Veya Kısmı Ret Kararlarına İtiraz: Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından hukuki inceleme sonucu verilen ret veya kısmi ret kararlarına karşı bu kararın tebliğinden itibaren 2 ay için itiraz edilebilmektedir. Bu itirazın yapılabilmesi için haklı bir gerekçe bulunması gerekmektedir.
Görüş Bildirme: resmi marka bülteninde yayınlanan markalara itiraz edilmesi ve TPE’nin görüş bildirme istemesi durumunda yapılan başvuru ile ilgili görüş bildirilmesi gerekmektedir.
COĞRAFİ İŞARET
Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işaretlerdir.
Ülkemiz, sahip olduğu bu ürünlerle, benzersiz doğa, kültür ve sanat zenginlikleriyle dünyada eşi-benzeri olmayan bir coğrafi ürün çeşitliliğine sahiptir. Ülkemizde her yörenin, ilin, hatta her ilçenin kendine özel bir ürünün üretim kaynağı olduğu ve bu ürün ile özdeşleştiği tartışılmaz bir gerçektir. Öyle ki, ülkemize özgü birçok ürün, kendilerine kaynak olan coğrafi bölge adları ile anılıp, tanınmaktadır. Bu özelliklerle anılıp, tanınan ürünler; "coğrafi işaret" korumasına konu olurlar.
Türk lokumu, Afyon kaymağı, Çorum leblebisi, Malatya kaysısı, Hereke halısı, Antep fıstığı ve daha niceleri... Bütün bunlar size neyi hatırlatıyor? Elbette ki önce güvenilir kaliteyi… Sonra kendilerine has nitelikleriyle ülkemize özel; yüzlerce yıllık yöresel birikim, deneyim ve emekle oluşmuş benzersiz ve mükemmel nitelikteki ürünleri.
Coğrafi işaretler,
• Menşe adı
• Mahreç işareti olarak ikiye ayrılmıştır.
Bir ürünün
Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge veya çok özel durumlarda ülkeden kaynaklanması,
Tüm veya esas nitelik veya özellikleri bu yöre, alan veya bölgeye özgü doğa ve beşeri unsurlardan kaynaklanması,
Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin tümüyle bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılması durumunda " menşe adını" belirtir.
Bir Ürünün
Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan veya bölgeden kaynaklanması,
Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle bu yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş olması
Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az birinin belirlenmiş yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılması, durumunda "mahreç işareti" göstergesini belirtir.
Coğrafi İşaret Tescilinin Faydaları
• Coğrafi işaret tescilinin temel amacı; leblebi için Çorum ibaresinin, halı için Isparta ibaresinin, kaymak için Afyon ibaresinin belirli bir kalitenin işareti olarak ortaya çıkması gibi, coğrafi kaynak gösteren ürünlerin adlarının koruma altına alınmasını sağlamaktır.
• Coğrafi işaret konusu yörede üretim yapan üreticilerin, tescilin sağladığı korumadan öncelikli olarak yararlanmalarının sağlanması
• coğrafi işarete konu ürünün kalitesinin korunması ve bu vasıtayla tüketici tercihleri için “garanti sunan” bir yol gösterici olması yer almaktadır.
Kimler Coğrafi İşaret Başvurusunda Bulunabilir?
a) Ürünün üreticisi olan gerçek veya tüzel kişiler,
b) Tüketici dernekleri,
c) Konu ve coğrafi yöre ile ilgili kamu kuruluşlarıdır.
Başvuru için gerekli belgeler
1- Başvuru dilekçesi.
2- Tescili istenen menşe adı veya mahreç işareti ve ilgili ürünün adı,
3- Ürünün tanımı, ürünün ve gerekiyorsa hammaddenin fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik ve benzeri ilgili özelliklerini açıklayıcı teknik bilgiler ve belgeler,
4-Yöre, alan veya bölgenin coğrafi sınırlarını açıkça tanımlayan ve belirleyen bilgiler ve belgeler,
5-Ürünün üretim tekniğine ve varsa yerel özel üretim teknik ve şartlarına ilişkin bilgiler,
6- Ürünün, tescili talep edilen işaretle 3 üncü madde hükümlerine göre uygunluğunu kanıtlayıcı bilgiler
7- Kanun Hükmünde Kararname kapsamında coğrafi işareti tescil ettiren, söz konusu ürünün üretimi, işlenmesi veya diğer işlemleri ile uğraşan kişilerden oluşan ve yasal kuruluş biçimine bakılmaksızın herhangi bir dernek, birlik veya benzeri örgüt, coğrafi işarete konu olan ürünün üretimi, pazarlanması, tescilli menşe adı veya mahreç işaretinin kullanım biçimi, markalanması,ürün üzerinde belirtilmesi, işaretleme veya etiketleme şekillerini ayrıntılı olarak denetlemek üzere yeterli personel, ekipman ve diğer olanaklara sahip olacak ve söz konusu ürünün üretim durumlarını sürekli kontrol edecektir. Denetim işlemi için konu ile ilgili uzman ve tarafsız kurum veya kuruluşlarla işbirliği yapılabilir.
8- Tescilli menşe adı veya mahreç işaretinin kullanım biçimi, markalama, işaretleme veya etiketleme şekillerini ayrıntılarıyla açıklayan bilgiler,
9- Başvuru ücretinin ödendiğine ilişkin belge,
Coğrafi İşaret Tescil Süreci
• Müracaat (2-3 Gün)
• TPE İnceleme (3-4 Ay)
• İlan Dönemi (6 Ay)
Hukuki Haklar
Coğrafi işaret başvurusu yapma hakkına sahip kişiler ile tescil edilmiş coğrafi işareti kullanım hakkına sahip kişiler, üçüncü kişiler tarafından aşağıda sayılanların yapılmasını önleme hakkına sahiptir.
a) Tescilli adın ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımlar veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran ya da çağrıştırabilen ürünlerle ilgili olarak tescilli adın dolaylı veya dolaysız olarak ticari amaçlı kullanımı,
b) Sözcük olarak gerçek coğrafi yeri ifade etmekle birlikte halkta haksız biçimde ürünün başka yer kaynaklı olduğu izlenimini bırakan kullanımı veya korunan adın tercümesinin kullanımı veya "stilinde", "tarzında", "tipinde", " türünde", "yöntemiyle", "orada üretildiği biçimde" veya benzeri diğer açıklama veya terimlerle birlikte kullanımı,
c) Ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtım ve reklamında veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede doğal veya esas nitelik ve özellikleri ile menşei konusunda yanlış veya yanıltıcı herhangi bir açıklama veya belirtiye yer verilmesi,
d) Ürünün menşei konusunda haklı yanıltabilecek biçimde ambalajlanması veya yanılgı yaratabilecek diğer herhangi bir biçimde sunulması